मुंबई, १३ जुलै २०२२ (GPN):-  श्री रमेश दोराईस्वामी, व्यवस्थापकीय संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी, नॅशनल बल्क हँडलिंग कॉर्पोरेशन यांनी नुकतेच फ्युमिगेशन सेवांवर जीएसटी आकारण्याबद्दल त्यांचे मत व्यक्त केले आहे आणि त्यांच्या मते जीएसटी वर सूट दिली पाहिजे.

फ्युमिगेशन हा कृषी उत्पादनांच्या शास्त्रोक्त साठवणुकीच्या प्रक्रियेचा एक अतिशय महत्त्वाचा भाग आहे, जो गहू, मका, कडधान्ये यांसारख्या मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जाणार्‍या अन्नधान्यांच्या साठवणुकीसाठी खूप महत्त्वाचा आहे.अलीकडेच जीएसटी परिषदने १८ जुलै २०२२ पासून गोदामांमधील कृषी उत्पादनांच्या फ्युमिगेशनवरील सूट मागे घेण्याची घोषणा केली आहे. फ्युमिगेशन हा कृषी उत्पादनांच्या वैज्ञानिक साठवणुकीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे आणि आता या सेवेवर जीएसटी लावण्याची चर्चा आहे, ज्यामुळे ‘कृषी मूल्य साखळीवरील खर्चाचा भार‘ पडेल. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्नही कमी होऊ शकते किंवा ग्राहकांसाठी कृषी उत्पादनांचे मूल्य वाढू शकते.

कृषी उत्पादनांच्या फ्युमिगेशनचे महत्त्व:–

शेतीचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी आणि अन्नधान्याची सतत उपलब्धता सुनिश्चित करण्यासाठी ६ते९ महिन्यांसाठी साठवणूक आवश्यक आहे. ३०–४५ दिवसांपेक्षा जास्त काळ कृषी उत्पादनांच्या साठवणुकीदरम्यान संसर्ग सामान्य आहे, त्याच्या प्रतिबंधासाठी आवश्यक आणि नियमन केलेल्या प्रक्रियेला फ्युमिगेशन म्हणतात.

या प्रक्रियेत संक्रमित स्टॉक/स्टोरेज स्ट्रक्चर्स/कंटेनर बंद वातावरणात पुरेसा वेळ पूर्णपणे केंद्रित जंतुनाशक धुके ठेवतात. गोदामांमध्ये, फ्युमिगंट (एएलपी टॅब्लेट किंवा सॅशेट) वापरून फ्युमिगेशन केले जाते, ज्यामध्ये धान्याचे स्टॅक प्लास्टिकच्या शीटने झाकलेले असते जे गॅस बाहेर जाण्यास प्रतिबंध करते, ज्याचा वापर फ्युमिगेशनच्या संपूर्ण कालावधीत कव्हरमध्ये ठेवण्यासाठी केला जातो. धुकेदार वायू. फ्युमिगेशन हे उपचाराचे एक साधन आहे, तसेच धान्याच्या मोठ्या ढिगाऱ्यात खोलवर लपलेले कीटक किंवा कीटकांना मारण्याचा एकमेव व्यावहारिक मार्ग आहे. बहुतेक धान्य आयात करणार्‍या देशांमध्ये फ्युमिगेशनचे नियम आहेत, ज्यांचे पालन करणे आवश्यक आहे. जगभरातील अन्न सुरक्षा मानके सुधारण्याच्या वाढत्या मागणीमुळे चांगल्या आणि दर्जेदार अन्न उत्पादनांची गरज प्रचंड वाढली आहे. भारतासारख्या उष्णकटिबंधीय देशांमध्ये, धान्य साठवून ठेवलेल्या अन्नामध्ये किडीचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी आणि नियंत्रणात धुरीची भूमिका खूप महत्त्वाची आहे, कारण येथील हवामान गोदामात साठवलेल्या धान्यावर कीटकांच्या प्रादुर्भावासाठी अनुकूल आहे. अशा कीटकांच्या प्रादुर्भावापासून अन्नद्रव्ये काढून टाकण्यासाठी फ्युमिगेशन आवश्यक आहे.-Ends.

संसर्गामुळे साठवलेले अन्नधान्य नष्ट होणे:–

भारतात, कापणीनंतरच्या एकूण नुकसानापैकी १०% नुकसान हे अशास्त्रीय साठवणुकीमुळे होते. वार्षिक स्टोरेज हानी १४ दशलक्ष टन असल्याचा अंदाज आहे, जे अंदाजे रक्कम ७००० कोटी रुपये आहे त्यापैकी केवळ कीटकांमुळे गोदामांमध्ये साठवलेल्या अन्नधान्याची किंमत सुमारे १,३०० कोटी रुपये आहे.

फ्युमिगेशन आणि रोगप्रतिबंधक उपचार हा खरं तर वैज्ञानिक पद्धतीने साठवणुकीच्या प्रक्रियेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, म्हणून अशा सेवा अचूकपणे पार पाडणे फार महत्वाचे आहे, कारण कीटकांमुळे गुणवत्तेचे अंशतः नुकसान देखील अन्नाचे व्यावसायिक मूल्य होऊ शकते. धांन्याचे पूर्ण नुकसान होऊ शकते.

याशिवाय, अतिरिक्त कर आकारणीमुळे अप्रशिक्षित ऑपरेटर्सद्वारे फ्युमिगेशन सेवा असंघटितपणे चालवली जाण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे ऑपरेटरच्या सुरक्षिततेला तसेच सार्वजनिक सुरक्षिततेला धोका निर्माण होऊ शकतो.

शिवाय, फ्युमिगेशनची किंमत खूपच कमी आहे, आणि म्हणूनच जीएसटी मधून मिळणारे वित्तीय उत्पन्न धान्याच्या गुणवत्तेवर आणि शेतीच्या उत्पन्नातील घट यांच्या तुलनेने नगण्य आहे.

त्यामुळे, दिलेल्या आव्हानांचा विचार करून, आम्ही कृषी मंत्रालय, वेअरहाऊस विभाग नियामक प्राधिकरण, जीएसटी परिषद आणि केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर मंडळाला जोरदार आवाहन करतो की फ्युमिगेशनवरील जीएसटीची सवलत मागे घेण्याच्या प्रस्तावित माघारीच्या निर्णयावर पुनर्विचार करावा.